Yumaklı: Mazot maliyetinin yüzde 50’sini, gübrenin yüzde 25’ini üreticilere destek olarak vereceğiz
TBMM Genel Kurulu’nda, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 2025 yılı bütçeleri görüşülüyor. Yürütme adına söz alarak Genel Kurul’a hitap eden Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:
“Son 22 yılda çiftçilerimize ve sektöre önemli destekler sağladık ve büyük yatırımlara imza attık. Tarımsal hasılamız 2023 yılında 68,5 milyara yükseldiğini ve bununla birlikte Avrupa’da 1’inci, dünyada ise 9’uncu sırada olduğumuzun altını çizmek istiyorum. Tarım ve orman sektörü, bu yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 4,6 oranında büyüdü. Son 5 çeyrekte kesintisiz büyüme performansı göstererek, ülkemizin kalkınmasına önemli katkıda bulundu. 2023 yılında ihracatımızın 31 milyar dolar olduğunu ve bu yıl geçen yılı da geride bırakacağımızı da belirtmek istiyorum.
“Dünya ile bağlantımız kesilse bile, hiçbir ülkeden hiçbir tohum almadan tüm ihtiyaçlarımızı karşılayacak durumdayız”
Gıda ve tarım ürünlerindeki ihracatımızda son 22 yılda 107 milyar dolar dış ticaret fazlası verdik. Türkiye olarak 206 çeşit ürünü bu üretebilen eşsiz bir ülkeyiz. Dünyada sebze üretiminde 4’üncü, meyve üretiminde 6’ncı sıradayız. Bitkisel üretimimizi, 2002 yılına göre yüzde 41 artışla, 2023 yılında 138,6 milyon tona çıkartarak Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırdık. Tarımsal üretimimizin geleceğini korumak için, tohumculuğa ayrıca önem veriyoruz. Bu çalışmalar sonucunda, son 22 yılda tohumluk üretimimizi, 9 kat artışla 1,3 milyon tona çıkardık. Böylece tohum üretimimizin yüzde 97’sini bu ülke topraklarında gerçekleştiriyoruz. Elde ettiğimiz tohumları 117 ülkeye ihraç ediyoruz. Elbette tohum geliştirmek kadar, korumak ve gelecek nesillere aktarmak da çok önemli. Bu kapsamda; Tohum Gen Bankalarımızda toplam 121 bin 515 tohum örneğini muhafaza ediyoruz. Şu an tüm dünya ile bağlantımız kesilse bile, hiçbir ülkeden hiçbir tohum almadan tüm ihtiyaçlarımızı karşılayacak durumdayız.
“Üstün vasıflı hayvan varlığımızı artırmayı sürdürüyoruz”
Son 22 yılda hayvan varlığımızı; büyükbaşta yüzde 67,7, küçükbaşta yüzde 64,3, kanatlıda yüzde 48,9, arılı kovanda yüzde 119 artırdık. Islah ve geliştirme çalışmalarımızla, üstün vasıflı hayvan varlığımızı artırmayı sürdürüyoruz. Nitelikli damızlık ve besilik varlığımızı artırmak için TİGEM işletmelerimizde büyükbaş hayvan rezervi oluşturmaya başladık. Proje kapsamında üretilecek hayvanları önümüzdeki yıldan itibaren uygun koşullarla küçük aile işletmelerimize vereceğiz.
“Vatandaşlarımızın güvenilir gıdaya erişim hakkını korumaya kararlıyız”
Tarım sigortaları kapsamında, 2023 yılında 8 milyar lira, bu yıl kasım ayı itibarıyla 12 milyar lira hasar tazminatı ödedik. Gençlere, kadınlara, gazi ve şehit yakınlarına, engellilere ve sözleşmeli tarım yapan üreticilerimize prim indirimi sağlıyoruz. 2025 yılında tarım sigortaları kapsamını genişletiyoruz. Bu çerçevede, üretim planlaması ve sözleşmeli üretimde yüzde 10 ila 15 oranlarında prim indirimi yaptık.
Vatandaşlarımızın sağlıklı ve güvenilir gıdaya erişimini temin için, 8 bin kontrol görevlimizle, gıda üretim, satış ve toplu tüketim yerleri olan 726 bin işletmeyi denetliyoruz. Yılsonu itibarıyla 1,4 milyon denetime ulaşacağız. Uygunsuzluk tespitinde idari para cezası, ürün toplatma ve imha etme gibi çeşitli yaptırımlar uyguluyor, niteliğine göre Cumhuriyet savcılıklarına suç duyurusunda bulunuyoruz. Ayrıca, uygunsuzlukları firma ismi ve markası ile anlık olarak, guvenilirgida.tarimorman.gov.tr internet sitemizde paylaşıyoruz. Vatandaşlarımız tarafından memnuniyetle karşılanan bu uygulamaya ilave olarak, işletme denetimlerinin takip edildiği Karekod Uygulamasını hayata geçirdik. 2025 yılında bu uygulamayı zorunlu hale getireceğiz. Biz; bugüne kadar olduğu gibi, bundan sonra da vatandaşlarımızın güvenilir gıdaya erişim hakkını korumaya kararlıyız.
“Mazot maliyetinin ortalama yüzde 50’sini, gübre maliyetinin ise ortalama yüzde 25’ini üreticilerimize temel destek olarak vereceğiz”
Üretimde verim ve kaliteyi artırmak için, hastalık ve zararlılarla mücadele çalışmalarımızı, çevreye duyarlı entegre yöntemlerle yürütüyoruz. Birçok ilimizi etkileyen kahverengi kokarcayla mücadelemizi, biyolojik, biyoteknik, mekanik ve kimyasal yöntemleri kullanarak, ilgili kurumlarla iş birliği içinde sürdürüyoruz. Zararlının kışı geçirdiği ve ilaçlanması gereken 400 bin boş ev, depo ve ahır gibi yapıların 260 binini ilaçladık. Mart ayı sonuna kadar ilaçlamayı tamamlayacağız.
Çiftçi kayıt sisteminde yaptığımız değişikliklerle kayıtlılığı yüzde 5,7 artırdık. Sözleşmeli üretimde tüm paydaşların haklarını teminat altına alan tip sözleşmelerle uygulama birliği sağladık. Üst üste iki yıl işlenmeyen arazilerin, kiralanmasına imkân veren yasal düzenlemeyi hayata geçirdik. Ekim ayı itibarıyla ilk yıl tespitlerinin ilanı yapıldı. 2025 üretim yılında yapılacak nihai tespitlerin ardından kiralamalara başlayacağız. Tarımsal örgütlerin kapasitelerini geliştirecek ve etkinliklerini artıracak derecelendirme uygulamasını başlattık. İki aşamalı olacak genel tarım sayımının ilk aşaması, bu ay sonunda tamamlanmış olacak. 2026 yılı Haziran ayında ilk sonuçlar TÜİK tarafından kamuoyuyla paylaşılacak.
Mazot ve gübre maliyetlerindeki değişime göre, her yıl destek tutarları güncellenecek. Bitkisel üretimde yeni destek modelini; temel destek, planlama desteği ve üretimi geliştirme desteği olarak belirledik. Mazot maliyetinin ortalama yüzde 50’sini, gübre maliyetinin ise ortalama yüzde 25’ini üreticilerimize temel destek olarak vereceğiz. Planlama kapsamına alınan ürünlerin, belirlenen ilçelerde üretilmesiyle birlikte, mazot maliyetinin tamamını, gübre maliyetinin ise yarısını karşılamış olacağız. Yeraltı su kısıtı bulunan 52 ilçede, az su tüketen belirli ürünlere, ilave olarak su kısıtı desteği vereceğiz. Bu ilçelerde belirlenen ürünleri üreten çiftçilerimizin, hem gübre hem de mazot maliyetinin tamamını karşılamış olacağız. Hayvancılıkta ise, temel desteklerin yanında ilk defa; aile işletmelerine, genç ve kadın yetiştiricilere, birinci derece tarımsal birlik ve kooperatif üyelerine ve gezginci arıcılara ilave destekler vereceğiz. Planlama bölgesindeki aile işletmelerimize, yönlendirici ve verimlilik kriterlerini sağlamaları şartıyla, buzağı başına verdiğimiz destek miktarını 2,5 katına çıkardık.
“Yangında zarar görmüş orman alanlarının tamamını ağaçlandırıyoruz”
En çok ağaçlandırma yapan ülkeler sıralamasında Avrupa’da ilk, dünyada 4’üncü sıradayız. Bugüne kadar 288 bin aileye ve 237 kooperatif projesine, günümüz fiyatlarıyla 30,3 milyar lira kredi verdik. Orman yangınlarıyla mücadele kapasitesini artırarak, yangınlara çok daha kısa sürede müdahale ediyoruz. Rezerv güçler dahil 27 uçak, 105 helikopter, 14 İHA, 5 binden fazla kara aracı, 184’ü akıllı olmak üzere 776 kule, 4 bin 796 yangın havuzu ve göleti, 25 bin orman kahramanımız, 127 bin gönüllümüzle yangınlarla mücadele ediyoruz. Zarar görmüş orman alanlarının tamamını ağaçlandırıyoruz. Ülkemizin doğal güzelliklerini koruma altına alıyor, halkımızın istifadesine sunuyoruz. 2024 yılında 24 ekoturizm rotası, 87 orman parkı oluşturduk.”
